Nauka i technologie, Nauka w Polsce

Odkrycie w Gdańsku-Oliwie: XVI-wieczna ściąga architektów

Fot. Flickr, pixelchecker

W Bazylice Archikatedralnej w Oliwie znaleziono rysunek przedstawiający fragment sklepienia świątyni. Wykonano go prawdopodobnie w XVI wieku – poinformował Marcin Tymiński, rzecznik prasowy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku.

„W czasie mojej pracy tylko raz udało mi się dokonać podobnego odkrycia. Podczas badań w kościele w Szydłowcu znaleźliśmy rysunek sklepienia w skali 1:1” – wyjaśnia Jolanta Pabiś-Ptak, sprawująca nadzór konserwatorski w czasie prac w katedrze. Prawdopodobnie to nie koniec znalezisk. Pabiś-Ptak dodaje, że w pobliżu może znajdować się drugi rysunek, ukazujący kolejny fragment sklepienia. Pozwolą ustalić to dalsze badania.

Odkrycia dokonano w czasie badań stratygraficznych warstw malarskich pod kątem obecności dawnych polichromii – analizy poprzedzają planowane prace malarskie. Nietypowy rysunek odkryto na wysokości okna południowej ściany pierwszego przęsła świątyni, licząc od strony transeptu. Ma wymiary około 25 x 35 cm. Wyryto go na mokro rylcem w pobiale, następnie wypełniono czerwienią żelazową. Zdaniem badaczy rysunek mógł służyć jako „pomoc techniczna przy remoncie świątyni, jaki wykonywali wówczas rzemieślnicy”. W ten sposób architekci mogli zaoszczędzić na pergaminie, który był w XVI wieku drogi.

„Pod względem polichromii wnętrze katedry jest +po cystersku+ oszczędne – mówi Dariusz Chmielewski, Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków. – A odkryty roboczy, schematyczny rysunek gwiaździstego sklepienia fragmentu nawy głównej katedry to prawdziwa gratka dla konserwatorów zabytków i historyków. Takie odkrycia nie zdarzają się często, możemy nawet powiedzieć, że to prawdziwy unikat”.

Nie jest znana przyszłość odkrytego rysunku. Jak wyjaśnił PAP Marcin Tymiński, prace wokół niego cały czas trwają. O tym, jaki będzie jego los zdecyduje konserwator po zakończeniu prac. Jego potencjalną ekspozycję może jednak utrudnić niewielki rozmiar i położenie.

To nie jedyne odkrycie dokonane ostatnio wewnątrz świątyni. Wiadomo też, że świątynię dwukrotnie przemalowywano w XIX wieku. Jej wnętrze miało wówczas szary kolor.

Początki świątyni sięgają XII wieku, kiedy w Gdańsku pojawili się Cystersi. Z czasem dokonywano licznych przebudów. W 2 poł. XIV wieku budynek rozrósł się do obecnych rozmiarów. W XVI wieku kościół uległ bardzo poważnemu zniszczeniu, dlatego do naszych czasów nie zachowało się jego oryginalne wyposażenie. W 1992 roku papież Jan Paweł II utworzył archidiecezję gdańską z siedzibą w Oliwie. Bazylika stała się wówczas archikatedrą.