Ciekawostki, Nauka i technologie, Nauka w Polsce

Celtyccy mincerze w Krakowie

Fot. Flickr, Katina Rogers

Gliniane formy do wytopu monet sprzed 2 tys. lat, odkryte przez archeologów w Krakowie-Mogile i w Zakrzowie, można obejrzeć na kolejnej wystawie z cyklu „Zabytek miesiąca” w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Ekspozycja będzie czynna do końca lutego.

Pierwszymi rzemieślnikami zajmującymi się produkcją monet, czyli mincerzami, byli na terenie dzisiejszej Polski Celtowie. Od końca III wieku p.n.e. do początków I wieku n.e. zamieszkiwali zachodnią Małopolskę – pierwotnie pochodzili z terenów wschodniej Francji i górnej Austrii. Ślady po wytwórczości menniczej pochodzą z przełomu II/I wieku p.n.e. Świadczą o wysoko rozwiniętych kontaktach handlowych i poziomie ekonomicznym ówczesnych mieszkańców Małopolski. Jednak mennictwo nie było pomysłem Celtów – znajomość systemów monetarnych zaczerpnęli od Greków, z którymi łączyła ich wymiana handlowa.

Na wystawie można przyjrzeć się glinianym foremkom do produkcji półproduktów złotych i srebrnych monet, odkrytym podczas badań w Krakowie-Mogile i w Zakrzowie. Dwa fragmenty form do wytopu krążków menniczych z Krakowa-Mogiły zostały wykonane z gliny z niewielką domieszką drobnego piasku, natomiast egzemplarz z Zakrzowa – z gliny z 30 proc. domieszką grafitu. Z Małopolski znane są też znaleziska monet, które pochodziły z lokalnych pracowni. Charakteryzowały się specyficznym miseczkowatym kształtem, jak również różnym udziałem procentowym złota i srebra w ich stopie. Kruszec pozyskiwano z południa – przetapiano monety z obecnych terenów Czech. O wartości monety nie stanowił nominał, ale ilość zawartego w niej kruszcu.

Naukowcy uważają, że formy do wytopu monet były jednorazowego użycia – po uformowaniu w nich krążków ulegały zniszczeniu. Następnie za pomocą stempla-tłoka menniczego oraz matrycy wybijano monety. W przypadku formy z Zakrzowa naukowcy wykonali analizy spektralne składu pierwiastków, które w sposób szczątkowy pozostały w zagłębieniach. Wskazują na 50 proc. udział złota, 49 proc. srebra oraz 1 proc. miedzi i cynku. Tego typu stop określa się jako elektron.

Kuratorem wystawy „Celtyccy mincerze. Foremki mennicze z Krakowa-Mogiły i Zakrzowa” jest Małgorzata Wawer.